شب یلدا، رسم فراموش نشدنی ایرانیان
این روزها، کشورهای مسیحی در سراسر جهان برای کریسمس آماده می‌شوند. تمام خیابان‌ها، فروشگاه‌ها و خانه‌ها با چراغ برای این فصل جشن تزئین شده‌اند. آهنگ‌های کریسمس را در همه‌جا می‌شنوید و بعضی از مردم لباس‌های بابانوئل را می‌پوشند اما این روزها برای ایرانیان، در سراسر جهان، متفاوت است، زیرا آن‌ها برای یکی از مهم‌ترین شب‌های سال خود آماده می‌شوند؛ شب یلدا. اکثریت ایرانیان کریسمس را جشن نمی‌گیرند البته ارمنیان و برخی ایرانیان این آئین را نیز در ایران جشن می‌گیرند اما جشن یلدا بسیار بیشتر از کریسمس در خیابان‌های ایران برجسته است. با این مقاله همراه شوید تا بدانید که شب یلدا چیست؟
شب یلدا چیست؟
شب یلدا یک جشن زیبا ایرانی باستانی است. ایرانیان طولانی‌ترین و تاریک‌ترین شب سال یا انقلاب زمستانی را جشن می‌گیرند. این شب با توجه به تقویم میلادی در تاریخ ۲۰ تا ۲۱ دسامبر است اما ایرانیان یک تقویم متفاوت دارند که به عنوان هجری-شمسی معروف است و شب یلدا مصادف با روز ۳۰ آذرماه این تقویم یعنی دقیقاً آخرین شب پائیز است.
اجازه دهید به دلایلی که ما شب یلدا را جشن می‌گیریم، برگردیم. تاریخچه این جشن مربوط به زمانی است که اکثر ایرانیان پیروان آئین زرتشتیان بودند و ایرانیان باستان اعتقاد داشتند که نیروهای شیطانی در طولانی‌ترین شب سال غالب هستند و روز بعد متعلق به پروردگار عقل، اهورا مزدا است. در واقع ایرانیان در این شب تولد میترا، اله نور را جشن می‌گرفتند. در واقع، مردم در شب یلدا بیدار می‌مانند تا از وقوع هرگونه بدبختی جلوگیری کنند و این فرهنگ هنوز هم پس از گرویدن ایرانیان به دین اسلام ادامه دارد و مردم در این شب برای به پا داشتن این آئین و صله‌رحم با عزیزانشان گرد هم جمع می‌شوند.
اما در کشورهای دیگر مانند افغانستان، تاجیکستان، ازبکستان، ترکمنستان نیز جشن یلدا به عنوان یک انقلاب زمستانی و با نام «شب الخله» جشن گرفته می‌شود.
در ایران چگونه شب یلدا را جشن می‌گیرند؟
در جشن یلدا، مردم به خانه بزرگ‌ترها به‌ویژه خانه پدربزرگ و مادربزرگشان می‌روند. خوردن، نوشیدن و خواندن شعر (حافظ) در طول تمام شب برای عبور از تاریک‌ترین شب سال با خنده و شادی از کارهایی است که در این شب انجام می‌شود.
مهم‌ترین میوه‌هایی که در جشن یلدا استفاده می‌شود، انار، جواهر همه میوه‌ها و هندوانه است و بدون آن‌ها شب یلدا معنا و مفهومی ندارد و رنگ این میوه‌ها نماد گردش و چرخه زندگی است. این روزها می‌توانید همه چیز را در شکل و رنگ این میوه مانند کیک و تزئینات آجیل و میوه ببینید.
مردم در شب یلدا، شعر حافظ نیز می‌خوانند. احتمالاً تعجب می‌کنید که چرا حافظ؟ ایرانیان به خداوند یکتا اعتقاد دارند اما در این شب فال حافظ می‌گیرند تا اشعار حافظ به آنان بگوید که چه اتفاقاتی پیش روی آنان است؟ مردم آرزو می‌کنند، کتاب حافظ را باز کنند و اولین اشعاری که می‌بینند؛ تفسیر آرزو است. بنابراین در شب یلدا، هر عضو خانواده آرزو می‌کند و به صورت تصادفی کتاب را باز می‌کند و از بزرگ‌ترین عضو خانواده خواسته می‌شود آن را با صدای بلند بخواند.
یکی دیگر از رسوم ایرانیان برای جشن یلدا، مراسم بردن هدیه و انداختن سفره یلدا برای نوعروس‌ها است که توسط خانواده داماد انجام می شود. اغلب ایرانی‌ها رسم دارند که اولین یلدایی که عروس به خانواده آن‌ها اضافه شده را در کنار خانواده عروس جشن بگیرند. در این میان خانواده داماد، علاوه بر گرفتن یک هدیه که می‌تواند طلا و جواهر و یا لباس زمستانی باشد، مقداری آجیل، میوه و سایر خوراکی‌ها را نیز تهیه و تزئین می‌کنند و در طبق به خانه عروس می‌برند و با خانواده عروس؛ این مراسم باستانی را جشن می‌گیرند.
همچنین این روزها موضوع تزئین سفره یلدا یکی از بحث‌های داغ است که اگر هنر سفره‌آرایی را آموزش دیده باشید، خاطرتان برای چیدن سفره یلدا هم راحت است البته هر کدبانوی ایرانی می‌تواند یک سفره شیک و ساده برای شب یلدا بچیند که موجب تعجب همگان شود اما تزئین هندوانه و آجیل را می‌توان در این زمینه به اهل‌فن سپرد.
چطور من این شب را جشن بگیرم؟
برای اینکه جشن یلدای خاطره‌انگیزی داشته باشید، باید سری به بزرگ‌ترها بزنید و دوباره پس از مدت‌ها کار و فعالیت بی‌وقفه در کنار خانواده خود باشید و این شب را با خوردن میوه و آجیل و گرفتن فال حافظ خوش بگذرانید. مقداری آجیل شور یا شیرین تهیه کنید و حتی می‌توانید از مغز بادام، کشمش، گردو، پسته و فندق به‌تنهایی استفاده کنید یا حتی مقداری تخمه بخرید.
یکی از مهم‌ترین ملزومات جشن یلدا خرید میوه به‌خصوص هندوانه است. علاوه بر هندوانه، میوه‌هایی همچون انار، پرتغال و نارنگی نیز تهیه می‌شود. می‌توانید این مراسم را ساده برگزار کنید؛ مهم کنار هم بودن و جشن گرفتن این شب است. همین‌که با پدر و مادر و پدربزرگ‌ها و مادربزرگ‌ها دور هم جمع شوید و از حال هم باخبر شوید و گل بگوئید و گل بشنوید کافی است.
هنوز هم فرصت هست، کافی است با چند تلفن هماهنگی‌های لازم را با اعضای خانواده انجام دهید و برای این شب آماده شوید و در این شب برای چند ساعت هم که شده از دنیای مجازی فاصله بگیرید و از کنار خانواده بودن لذت ببرید.
منابع:
http://realiran.org/yalda-night-celebration-all-you-need-to-know/
www.iranreview.org/content/Documents/Celebrating_Yalda_2.htm