نمک رژیمی چیست؟ خواص و مضرات نمک رژیمی

نمک کم سدیم رژیمی تولید شده از یونیزه کردن نمک طعام و کاهش میزان سدیم موجود در آن با جایگزین کردن پتاسیم و منیزیم صورت می گیرد. میزان شوری و کاربرد نمک رژیمی مانند نمک طعام است و میزان مصرف سرانه نمک در ایران، روزانه ۱۲ الی ۱۵ گرم می باشد. هم اکنون با تغییر فرم نمک رژیمی میزان سدیم را به یک سوم نمک معمولی رسانده اند که به صورت تقریبی ۷۰ درصد است.با مصرف روزانه این نمک تنها ۱ گرم سدیم جذب بدن میگردد.

فرمول ساخت نمک رژیمی به نحوی طراحی شده که دارای ۵۳۳ گرم پتاسیم و ۲۱۱ گرم سدیم می باشد. با قرار دادن این نمک در رژیم غذایی افرادی که مبتلا به فشارخون هستند، می توان میزان فشارخون را تا حد بسیاری کاهش داد.

سیستم بدن انسان تا حدی نیازمند سدیم و پتاسیم است. بدن، سدیم را از طریق نمک وپتاسیم مورد نیازش را از طریق سبزیجات و میوه ها دریافت می کند.این نمک خوراکی به دلیل دارا بودن و تنظیم سدیم و پتاسیم، به عملکرد اعصاب کمک میکند.

خواص نمک رژیمی

• مناسب افراد مبتلا به فشار خون

• موثر در عملکرد قلب و کلیه

• مناسب برای افراد مبتلا به دیابت

• جلوگیری از اختلال شنوایی و ناتوانی جسمی

• جلوگیری از خستگی زودرس

• استفاده در رژیم غذایی

میزان پتاسیم مورد نیاز بدن

میزان پتاسیم مورد نیاز در سنین مختلف متغیر است و می توان گفت:

• برای کودکان ۱ الی۳ سال، ۳۰۰۰ میلی گرم در روز

• برای کودکان ۴ الی ۸ سال، ۳۸۰۰ میلی گرم در روز

• برای سنین ۹ الی ۱۳ سال ، ۴۵۰۰ میلی گرم در روز

• برای بزرگسالان و افراد بالای ۱۴ سال، ۴،۷۰۰ میلی گرم در روز

میزان مصرف مورد نیاز پتاسیم در دوران شیردهی بیشتر از حد معمول است.این میزان به ۵۱۰۰ میلی گرم در روز می رسد.

علائم کمبود پتاسیم بدن

• عدم تعادل مناسب آب در بدن

• اختلال در هضم کربوهیدرات و پروتئین ها

• ضعیف شدن اعصاب

• ریتم غیرطبیعی قلب

کمبود پتاسیم چگونه رخ میدهد؟

زمانی که فرد به اندازه کافی پتاسیم را از رژیم غذایی دریافت نکند یا با اسهال و استفراغ طولانی مدت پتاسیم موجود در بدنش را ازدست بدهد، با کمبود پتاسیم مواجه می شود.

هیپوکالمی: اگر میزان پتاسیم فردی کمتر از ۲٫۵ میلی مول در لیتر باشد، پزشکان این شرایط را هیپوکالمی می نامند.

هیپوکالمی منجر به عارضه های یبوست، فشارخون بالا، مشکلات کلیوی و مشکلات قلبی می شود.

مزایا و معایب نمک رژیمی

در واقع استفاده از نمک رژیمی برای افرادی توصیه می شود که سطح پتاسیم بدنشان بر اثر استفاده از برخی دارو ها و یا برخی بیماری ها، کاهش پیدا کرده است. اگر افراد سالم نمک پتاسیم (بدون سدیم) را جایگزین نمک معمولی کنند پس از مدتی دچار عارضه کمبود سدیم می شوند که مشکلاتی به دنبال خواهد داشت.

حداقل نیاز یک فرد به سدیم روزانه ۲۰۰ میلی گرم است.

عارضه هایی که در فقدان سدیم برای بدن ایجاد می شوند بسیار هستند. مغز انسان به سدیم حساس است و در صورت نبود سدیم علائم عصبی از قبیل گیجی، تشنج، کندی و کما و مرگ ایجاد می شوند.

دیگر علائم کمبود سدیم

تهوع، اختلال در دستگاه گوارش، گرفتگی عضلات دست و پا، کشیدگی عضلانی، تشنج، ضعف و ناتوانی میباشد.

علائم کمبود پتاسیم و سدیم بسیار به هم نزدیک و شبیه هستند، به همین دلیل درصورت افزایش یکی از مقادیر در تشخیص آن دچار سردرگمی می شوند.هنگامی که فردی دچار گرفتگی عضلات می شود گمان می کند که نیاز به پتاسیم دارد. در صورتی که احتمال دارد نیاز به افزایش سدیم دریافتی یا کاهش پتاسیم دریافتی داشته باشد.

آیا می توان سدیم را از رژیم غذایی حذف کرد؟

درواقع، سیستم اعصاب و ماهیچه های بدن برای ادامه ی فعالیت خود نیازمند سدیم هستند.بنابراین عدم وجود سدیم در بدن موجب اختلال در جذب مواد معدنی و اعصاب می شود. سدیم مانند یک فشار سنجی است که فعالیت های حیاتی را از قبیل بهبود انقباضات بدن، تنظیم فشارخون و تعادل مایعات را مدیریت می کند.

نمک به دلیل دارا بودن سدیم در مقادیر زیاد عاملی برای بالا رفتن فشارخون است. با بالا رفتن فشار خون عضلات قلب تحت تاثیر قرار گرفته و فعالیت قلب بیشتر می شود. به همین جهت به افرادی که نارسایی قلبی دارند توصیه می شود تا میزان مصرف نمک را کاهش دهند.

در افرادی که از عارضه نارسایی کلیه رنج می برند مصرف این نوع نمک توصیه نمی شود زیرا سدیم و پتاسیم موجود در نمک از طریق کلیه دفع شده و نمی تواند تاثیری بر سلامتی آن ها داشته باشد

مضرات استفاده از نمک رژیمی

در افراد سالم و در شرایطی که روند بدن طبیعی است؛ مهمترین الکترولیت داخل سلولی ، پتاسیم  و مهم‌ترین الکترولیت خارج سلولی، سدیم می باشد. نمک های معمولی متشکل از سدیم ۱۰۰ درصد می باشند که موجب افزایش و ایجاد فشارخون در افراد می شوند.

تحقیقات انجام شده بیانگر آن است که مصرف نمک های معمولی خطر ابتلا به دیابت و فشار خون را افزایش می دهد این در حالی است که مصرف نمک رژیمی به مبتلایان دیابت توصیه می شود. اما گاهی گمان های اشتباه درباره نمک رژیمی منجر به اشتباهات غیرقابل جبران می شود.مثلا بعضی از افراد دیابتی گمان می کنند جایگزین شدن سدیم با پتاسیم، زیان های نمک را به کلی از بین می برد در حالی که این تصور کاملا غلط است.

درحقیقت زمانی که میزان سدیم موجود در بدن بالا می رود، فشاراسمزی خارج سلول بیشتر می شود و با فشار وارده، آب از محوطه بین سلول به فضای میان بافتی جریان می یابد. از طرفی دیگر، اگر  میزان دریافت پتاسیم بدن بیش از حد معمول بالا برود، فشار اسمزی به جای خارج سلول به درون سلول وارد می شود و موجب ایجاد مشکلاتی در داخل سلول می شود.

در نتیجه می توان گفت: اگر میزان هرکدام از این عناصر(سدیم، پتاسیم) در بدن بیشتر از حد طبیعی باشد، مشکلاتی را برای فرد ایجاد می کند.

استفاده از نمک رژیمی با توصیه پزشک

بهتر است از مصرف نمک کم سدیم یا رژیمی، بدون توصیه پزشک خودداری کنید.

در بعضی از موادهای غذایی برای طعم دهی از پتاسیم استفاده می شود که استفاده از آن ها موجب بالا رفتن سطح پتاسیم در خون می شود.بنابراین توصیه می شود در صورت مصرف این نوع نمک با دادن آزمایش خون سطح پتاسیم موجود در بدنتان را با مشورت پزشک کنترل کنید.

همان گونه که گفتیم، استفاده از نمک کم سدیم (رژیمی) به افرادی توصیه می شود که به دلیل استفاده از برخی داروها دچار کاهش بیش از حد پتاسیم خون شده اند.

برای دریافت پتاسیم می توانید از سبزیجاتی از قبیل اسفناج، جعفری، هویج و میوه هایی از جمله خرما و موز استفاده کنید.همچنین استفاده از حبوباتی مانند نخود و لوبیا، مغز گردو، پسته، بادام و فندق در طول روز توصیه می شود.